Bệnh gan do bia rượu là bệnh gan (viêm gan) do uống quá nhiều rượu. Bệnh này thường được thấy kết hợp với gan nhiễm mỡ, giai đoạn đầu của bệnh gan do rượu và có thể góp phần vào sự tiến triển của xơ hóa và có thể dẫn đến xơ gan. Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh gan do bia rượu bao gồm vàng da, tích tụ dịch trong khoang bụng, mệt mỏi và bệnh não gan. Những trường hợp nhẹ có thể điều trị còn trường hợp nặng có nguy cơ tử vong cao.

Bệnh gan do bia rượu

Bệnh gan do bia rượu mang đặc trưng bởi rất nhiều triệu chứng, bao gồm cảm giác không khỏe, cảm thấy gan to ra, dịch nhiều ở vùng bụng, mức độ men gan tăng cao (được xác định bởi các xét nghiệm chức năng gan). Viêm gan do rượu có thể thay đổi từ nhẹ với chỉ tăng men gan đến viêm gan nặng. Các trường hợp nặng sẽ được đặc trưng bởi sự suy giảm ý thức, hoặc kết hợp với nồng độ bilirubin cao và tỷ prothrombin kéo dài, tỷ lệ tử vong trường hợp nặng lên tới 50% chỉ trong vòng 30 ngày sau khi khởi phát.

Bệnh gan do bia rượu khác biệt với xơ gan do uống rượu lâu ngày. Bệnh gan do bia rượu có thể xảy ra ở những bệnh nhân bị bệnh gan mãn tính và xơ gan do rượu. Bản thân bệnh gan do rượu thường gặp hơn ở những bệnh nhân uống rượu lâu ngày. Ở một số người nghiện rượu, viêm gan cấp tính phát triển như là một phản ứng viêm với các tế bào bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi chất béo. Một số người lại có thể dễ bị phản ứng này hơn những người khác. Uống quá nhiều rượu bia là nguyên nhân chính gây tổng hợp axit béo quá mức và sinh ra hiện tượng tích lũy mỡ thừa trong gan. Rượu bia cũng có thể dẫn đến các tổn thương oxy hóa ở gan, gây viêm và làm chết tế bào.

Khi bệnh gan bị viêm thì xơ hóa có thể hình thành. Nếu tình trạng viêm tiếp diễn, thì gan của bệnh nhân có thể gan trở nên cứng hơn và ung thư gan. Nguy hiểm hơn hết, các bệnh về gan lại là những sát thủ thầm lặng – giai đoạn đầu của tổn thương gan thường không có dấu hiệu hay triệu chứng cụ thể nào, cho đến thời điểm bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng thì đã quá muộn.
Bệnh nhân khi bị tổn thương gan có cảm giác mệt mỏi, khó chịu ở bụng và sụt cân. Nặng hơn sẽ có triệu chứng nghiêm trọng như sưng bụng, sưng chân, rối loạn tâm thần do bị tích tụ chất độc trong máu, nhiễm trùng tái phát và thậm chí nôn ra cả máu.

Theo số liệu được công bố tháng 6-2018 của Tổ chức y tế thế giới (WHO), trung bình một người Việt trên 15 tuổi uống 8,3 lít cồn nguyên chất mỗi năm, tương đương 21 lít rượu hoặc 170 lít bia. Con số này đã gấp đôi con số của một thập kỷ trước, kéo theo đó là nhiều căn bệnh quái ác, phổ biến nhất là các bệnh gan. Khi rượu bia đi vào cơ thể, chỉ 10% lượng cồn được đào thải qua đường tiểu, mồ hôi và hơi thở và dĩ nhiên 90% còn lại tiến thẳng đến gan. Tại đây, cồn sẽ được tế bào gan xử lý, khử độc. Mọi người nên hiểu, gan mất đến tận 3h để xử lý 18g cồn (một chén rượu). Dĩ nhiên nếu uống nhiều hơn, tế bào gan sẽ quá tải, hư tổn và sinh bệnh.

Gan nhiễm mỡ, viêm, xơ và ung thư gan được coi là 4 bệnh lý điển hình do bia rượu gây nên. Chúng được coi là 4 giai đoạn kế tiếp nhau trong chuỗi bệnh lý nguy hiểm ở gan. Thậm chí, người uống có thể mắc chồng chéo 2-3 bệnh cùng lúc.

Bệnh gan do bia rượu mang đặc trưng bởi rất nhiều triệu chứng, bao gồm cảm giác không khỏe, cảm thấy gan to ra, dịch nhiều ở vùng bụng, mức độ men gan tăng cao (được xác định bởi các xét nghiệm chức năng gan).

Gan nhiễm mỡ

Gan nhiễm mỡ là giai đoạn bệnh lý đầu tiên trong danh mục các bệnh gan do bia rượu, bệnh xảy ra khi lượng mỡ tích tụ trong gan vượt quá 5% trọng lượng gan. Có khoảng 90% người thường xuyên dùng rượu bia bị mắc bệnh gan nhiễm mỡ. 30% người bệnh diễn tiến thành xơ gan trong 10 năm. Sau đó, 10% xơ gan lại biến chứng thành ung thư.

Khi đi vào cơ thể, cồn kích hoạt tế bào kupffer ở gan, làm gián đoạn quá trình oxy hóa acid béo và tăng tích lũy chất béo tại gan, gây mỡ hóa tế bào. Trong lúc gan mệt mỏi làm việc, cồn còn tạo điều kiện cho các độc tố và vi khuẩn chuyển dịch từ ruột vào gan, điều này khiến cơ quan này càng nhiễm độc nặng nề.

Viêm gan

Viêm gan và rượu bia dường như là cặp bài trùng khó tránh khỏi. Rượu bia kích hoạt tế bào kupffer ở gan tiết ra các chất gây viêm. Mức độ tàn phá gan của các chất gây viêm này còn nặng nề hơn nhiều so với độc chất của rượu bia. Chúng “dụ” bạch cầu đến gan và gây ra phản ứng viêm thái quá, tấn công nhầm cả những tế bào gan khỏe mạnh.

Viêm gan thường kéo theo men gan tăng, đó là tình trạng bệnh gan do bia rượu. Khi tình trạng nặng hơn, bệnh nhân có triệu chứng mệt mỏi, vàng da, đôi khi đau vùng gan. Khi bị viêm gan cấp có thể làm da vàng sậm, rối loạn đông máu, suy giảm nhận thức,… nguy cơ tử vong cao.

Xơ gan

Trong số các chất gây viêm, TGF-β là yếu tố kích hoạt tế bào của gan sản sinh các mô sợi. Các sợi xơ hình thành ngày càng nhiều sẽ gây nên sự tắc nghẽn đường máu dẫn vào gan, làm chết các mòn tế bào gan. Đặc biệt, TGF-β sẽ làm thay đổi hoàn toàn cấu trúc của gan, hình thành nên các mô sẹo bất thường, khiến gan bị chai cứng dần và khó còn khả năng phục hồi. Trạng thái này chính là triệu chứng của bệnh lý xơ gan, giai đoạn cuối của viêm gan, gan nhiễm mỡ.
Báo cáo toàn cầu về rượu bia và sức khỏe năm 2014 của Tổ chức y tế thế giới (WHO) cho thấy, mỗi năm có đến 3,3 triệu người chết vì rượu bia, trong đó xơ gan do rượu bia đã chiếm 50% số ca tử vong.

Ung thư gan

Từ xơ gan đến ung thư gan chỉ cách nhau một bước. Tại Việt Nam, có khoảng 10% nam giới có độ tuổi từ 50-69 bị tử vong do ung thư gan vì rượu bia, cao gấp 3 lần mức trung bình toàn cầu. Khi đi vào cơ thể, dưới tác dụng của enzym alcohol dehydrogenase, rượu bia được oxy hóa thành acetaldehyde, một chất gây ung thư bằng cách làm tổn thương gene. Ngoài gan, rượu bia còn là nguyên nhân gây ra hơn 30 loại ung thư khác trong cơ thể.

Theo khuyến cáo, nam giới không nên uống quá hai ly rượu vang 100ml, hoặc hai cốc bia hơi 330ml hoặc hai chén rượu mạnh 40 độ mỗi ngày, không quá năm ngày mỗi tuần. Vượt quá mức này, nên cấp tốc giải độc gan bằng các liệu pháp dân gian hoặc các thực phẩm chức năng hỗ trợ bảo vệ tế bào gan, thải độc cho gan.

Với một số nhận biết về bệnh gan do bia rượu gây ra, người bệnh có thể có những hiểu biết nhất định và có phương pháp chữa trị kịp thời. Nhưng khi phát hiện ra các bệnh này, bệnh nhân lưu ý cần nghe theo hướng dẫn của bác sĩ